Werken aan een eerlijke beeldvorming rond het thema dakloosheid. Dat is een belangrijke pijler van het werk van Joy Falkena. Ze is werkzaam bij de Haagse stichting Straat Consulaat. De 50 overhandigde Shelterbags zijn voor de organisatie een geschenk uit de hemel.
Joy legt uit waarom: “Op onze website vind je een doneerbutton voor organisaties en particulieren. Met die inkomsten schaffen we slaapzakken en tenten aan. We reiken ze als ‘setjes’ uit aan daklozen. Den Haag kampt momenteel namelijk met een flink tekort aan plekken in de nachtopvang. Op de wachtlijst staan ongeveer honderd mensen.”
Strafbare situatie faciliteren
“Het probleem is dat we met het uitreiken van onze slaapzakken en tenten een strafbare situatie creëren en faciliteren. Daar is de gemeente niet blij mee. Buiten slapen in de openbare ruimte mag simpelweg niet. Het is echter aan de gemeente om een basisvoorziening als de nachtopvang op orde te krijgen. Zo lang dat niet het geval is, blijven wij onze ‘sets’ uitdelen.”
In 2019 heeft de stichting in totaal 64 sets uitgedeeld aan daklozen die geen gebruik van de nachtopvang konden maken. “Dit jaar zaten we in juni al op dat aantal, maar toen was de donatiepot helaas leeg. De 50 Shelterbags komen daarom meer dan gelegen. Het is een prachtig product waar mensen echt mee geholpen zijn.”
Wachtlijsten nachtopvang lopen op
Joy legt uit dat het Straat Consulaat de belangen van dak- en thuislozen en druggebruikers behartigt in de opvang, zorg en natuurlijk op straat. “Daarnaast voeren wij projecten uit, waarin deze groepen altijd centraal staan. We geven gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente en andere instanties over hoe de zorg geregeld is en wat er in de praktijk beter kan. We baseren ons advies op de feedback die we ontvangen van medewerkers en cliënten ‘in het veld’ en uiteraard op onderzoek.”
Joy vertelt dat de wachtlijsten voor de nachtopvang momenteel een ‘hot topic’ zijn. De Haagse nachtopvang verloopt via het Leger des Heils en de Kessler Stichting. De signalen over oplopende wachtlijsten en -tijden kaart de organisatie daarom aan bij de gemeente.
Werken aan beeldvorming
Een voorbeeld van het verbeteren van de beeldvorming rond dakloosheid was de expositie ‘Mensen zoals jij en ik’ in het Atrium Den Haag. De expositie bestond uit tien manshoge portretten van mensen zoals jij en ik; ‘gewone’ mensen. Het doel? Daklozen een gezicht geven en laten zien dat iedereen dakloos kan raken.
“Verder hebben dak- en thuislozen een informatieboekje samengesteld met handige ‘tips & tricks’: de Straatwijzer. Waar kan je in Den Haag douchen? Hoe regel je een slaapplaats? Een handige gids over alledaagse onderwerpen waar daklozen mee te maken krijgen.”
Daklozen betrekken bij het zorgvraagstuk
Joy vertelt dat ze in het verleden heeft gewerkt met overlastgevende jongeren in de Schilderswijk en Transvaal. Daar raakte ze ook met dak- en thuislozen in gesprek. De volgende vraag borrelde bij haar op. Waarom tuigen we voor deze mensen geen betere voorzieningen op? De vraag wakkerde ook haar interesse in politieke besluitvorming aan.
"Voor daklozen hebben we een systeem in het leven geroepen waarbij ze zelf weinig in de melk te brokkelen hebben."
“Commerciële organisaties willen continu input om de klant beter van dienst te zijn. Wat is zijn behoefte? Het rare is dat we voor daklozen een systeem in het leven hebben geroepen waarbij ze zelf weinig in de melk te brokkelen hebben.”
Joy gaat daarom graag de barricades op voor daklozen en drugsgebruikers. Al van jongs af aan kan ze slecht tegen onrecht. “Dat gevoel had ik al wanneer een klasgenoot ten onrechte de klas werd uitgestuurd.” Daarom maakte ze tien jaar geleden de overstap naar het Straat Consulaat. Daar doet ze haar best om de zorg voor deze groepen te veranderen en te verbeteren.
Oorzaken toename dakloosheid
Het aantal jonge dakloze jongeren is de afgelopen jaren verdrievoudigd. Het totaal aantal daklozen is verdubbeld. Volgens Joy komt dat mede door de bezuinigingen binnen de GGZ, jongeren- en ouderenzorg en de LVB (mensen met een licht verstandelijke beperking). Het uitgangspunt van de huidige zorg is om mensen zo veel mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen met begeleiding.
Voor een deel van de mensen werkt dat niet. Joy geeft eenvoudige verklaringen. Iemand met een beperking vergeet afspraken, cliënten met complexe problematiek gaan binnen de GGZ te snel vanuit huis verder met hun behandeling. Bij ouderen beginnen de problemen als een partner overlijdt en de achterblijver niet meer goed voor zichzelf zorgt. “Een weduwnaar kookt bijvoorbeeld niet en betaalt de rekeningen niet meer.” Verder noemt Joy een ongelukkige regeling als de kostendelersnorm, waarbij mensen gekort worden op hun uitkering wanneer ze een thuisloze in huis nemen. “Uiteraard helpt de huidige woningmarkt ook niet mee.”
Het gevolg is zoals gezegd een toename van het aantal daklozen dat op straat leeft. Joy vertelt dat daklozen zich tijdens de hete zomermaanden veel bij fonteinen ophielden. “Na een nachtje in een portiek, poetsten ze daar hun tanden en kregen ze overdag wat verkoeling. Daar zitten ondernemers en het publiek niet op te wachten. Maar wees eerlijk: wat zou jij doen als dakloze?”
“Met de politie en handhaving maken we afspraken. Wanneer er slaapplekken worden ontruimd, willen we de Shelterbags terug. Ze mogen nooit in de de container eindigen. Daar zijn ze veel te mooi, kostbaar en belangrijk voor!”
