Vele vluchtelingen uit Afrika en het Midden-Oosten proberen Europa te bereiken in een poging om te ontsnappen aan oorlog en armoede. Anderen zijn op de vlucht voor vervolging op grond van ras, godsdienst of seksuele geaardheid. Hun reis richting het Europese vasteland zit vol gevaren als uitputting en uitbuiting. Wie de tocht overleeft, eindigt vaak in een opvangkamp en juist daar ligt een nieuw gevaar op de loer: corona.
We weten al langer dat de omstandigheden in vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden steeds schrijnender worden. Dat komt door de verslechterende hygiënische staat van de kampen en het toenemende geweld. Op Chios, Kos, Leros, Samos en Lesbos leven momenteel zo’n 35000 vluchtelingen. Dat is meer dan zes maal de beoogde opvangcapaciteit.
Moria Corona Awareness Team
Hoe houd je in zo’n hachelijke situatie een pandemie als corona buiten de deur? Een groep vluchtelingen in kamp Moria op Lesbos probeert dat te doen door voorlichting te geven aan hun kwetsbare kampgenoten. En door de slechte hygiëne van het vluchtelingenkamp internationaal aan de kaak te stellen.
Ze hebben zich verenigd in het Moria Corona Awareness Team (MCAT). De teamleden vrezen veel menselijk leed als het virus zich weet te verspreiden onder de vluchtelingen die toch al niet in een goede conditie verkeren.
Momenteel zijn er wel Griekse burgers besmet op Lesbos, maar zijn er (nog) geen gevallen bekend binnen het vluchtelingenkamp. Het MCAT heeft onlangs samen met de Moria White Helmets een oproep gedaan richting EU, de regeringen van Europese landen en het Europese publiek. Ze omschrijven zich daarin als ‘hostages of circumstances’ waarvoor ze geen verantwoordelijkheid dragen.
Corona maatregelen onuitvoerbaar
Want hoe kan je in een overbevolkt kamp voldoende afstand bewaren? Dagelijks staan de vluchtelingen uren op een maaltijd te wachten. In dicht opeen gepakte rijen. Ook het regelmatig wassen van de handen is onmogelijk. In het kamp is namelijk maar weinig water per vluchteling beschikbaar en bovendien zijn er niet veel sanitaire voorzieningen met kranen.
Mocht covid-19 uitbreken binnen het kamp, waar moeten de zieken dan geïsoleerd worden? Welke medische zorg zal er voor deze groep zijn? Zijn er middelen voorradig, zoals wegwerphandschoenen en mondkapjes?
Inmiddels hebben leden van MCAT het kamp opgeruimd, een paar extra wasstations ingericht, posters over het coronavirus opgehangen en leaflets uitgedeeld met daarop tips ‘hoe je te beschermen tegen corona’. Daarmee is MCAT een uitstekend voorbeeld van hoe vluchtelingen er het beste van maken met de beperkte middelen die ze hebben.
Ook op zee worden vluchtelingen die de oversteek wagen richting Europa getroffen. Autoriteiten houden bootvluchtelingen tegen uit angst voor besmette personen. De schepen zijn niet langer welkom in havens op Malta en in Italië. Geredde vluchtelingen worden teruggebracht naar de haven van Tripoli hoewel het oorlogsgeweld in Libië juist weer oplaait.
Voor de vele vluchtelingen in en buiten Europa dreigt door corona een humanitaire ramp.
(Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie van Human Rights Watch en de Volkskrant)
